TR.AQUA: Gıda Arzı Güvenliği Çerçevesinde Su Ürünlerinde Yenilikçi ve Sürdürülebilir Uygulamaların Toplumsal Etki Çalışması
TÜBİTAK 1004 konsorsiyumunda su ürünleri özelinde önerilen tüm projelerin ortak noktası; gıda güvenliği ve güvencesi için en önemli sektör olarak görülen su ürünleri sektöründeki sorunların genomik, ıslah, alternatif yem kaynakları gibi odak noktalar üzerinden geliştirilen biyoteknolojik çözümler ile sektöre bilgi/ürün şeklinde kazandırılmasıdır.
Toplumsal etki değerlendirmesine odaklanan bu projede ise 14 farklı kurumun (Kamu, Üniversite ve Sanayi) iş birliği ile oluşturulan TR.AQUA Platformundaki tüm projelerin sosyo-kültürel ve ekonomik etkilerin ölçülmesi amaçlanmaktadır. İktisat, tarım ekonomisi, girişimcilik, iletişim, gıda coğrafyası, hukuk, su ürünleri, uzaktan eğitim, sayısal yöntemler, işletme, maliyet muhasebesi, ölçme ve değerlendirme gibi birçok alandan uzmanın farklı bakış açılarıyla gerçekleştireceği incelemeler, ileriye dönük stratejilerin geliştirilmesine katkı sağlayacaktır.
Projenin Amacı
Bu projenin amacı ise su ürünleri ve gıda arzı güvenliği ekseninde gerçekleştirilmesi öngörülen yenilikçi ve biyoteknolojik uygulamaları içeren birbiriyle girdi-çıktı bağlamında bağlantılı 15 proje kapsamında yürütülecek faaliyetlerin ve elde edilecek çıktıların toplumsal etkisinin değerlendirmesini gerçekleştirmektir. Bu amaçla konsorsiyumda yer alan tüm projelerin yaratacağı olası etkiler ve değişimler/sonuçlar Sosyo-kültürel ve ekonomik etkinin ölçümü ve değerlendirmesi başlıklarında incelenecektir.
Projenin Hedefleri
Proje dönemi boyunca planlanan etkinliklerin gerçekleştirilmesiyle, bu araştırmanın iki önemli çıktı sağlaması beklenmektedir. Birincisi, “gıda arzı güvenliği odaklı su ürünlerinde yenilikçi ve sürdürülebilir uygulamaların toplumsal değişim ve dönüşüm planını oluşturmak.” İkincisi ise, “su ürünlerinde yenilikçi ve sürdürülebilir uygulamaların toplumsal yaygınlaştırılması için stratejiler geliştirmek” olarak hedeflenmiştir.
Önemli Özellikler
48 aylık dönemi kapsayan toplumsal etki değerlendirmesi sürecinde projelerin çıktılarından doğrudan etkilenebilecek su ürünleri sektöründe faaliyet gösteren büyük, orta ve küçük ölçekli işletmelerin örneklenmesi yapılacaktır. Bunların yanı sıra su ürünleri alanında çalışan araştırmacılar ve ilgili sektörle organik bağı olan kamu kurum-kuruluş yetkilileri ile söz edilen veri toplama teknikleri kullanılarak yeniliğe/teknolojiye yönelik algı, görüş ve deneyimleri değerlendirilecektir. Proje sürecinde sosyal medyada ve çevrimiçi platformlardan yayımlanacak basın bülteni, tanıtımlar vb. dijital içerikler aracılığıyla projenin faaliyetlerinin ve çıktılarının yaygınlaştırılması planlanmaktadır.
Bilim iletişimi ekseninde yapılması planlanan bu yaygınlaştırma faaliyetlerinin etkililiği de ilgili göstergeler (izlenme oranı, kullanıcı istatistikleri vb.) de izlenerek değerlendirilecektir. Bu faaliyetlerin ana hedefi yenilikçi ve sürdürülebilir su ürünleri uygulamalarıyla toplumun kaliteli ve güvenilir gıdaya erişime yönelik farkındalık düzeyini artırmak ve üretilen yenilikçi bilgi ve teknolojilerin tanıtımını üstlenmektir. Tüm tanıtım faaliyetleri konsorsiyumda yer alan Ar-Ge ve yenilik projeleri sonucunda ortaya çıkan teknolojik ürünlerin veya prototiplerin yurt içi ve yurt dışında tanıtımı ve pazarlanmasına yönelik girişimler olarak da işlev görecektir.
Yöntem ve Süreçler
Bu projede, teknoloji platformundaki projelerin sosyo-kültürel ve ekonomik etkileri ile değişimleri, nicel ve nitel yöntem ve tekniklerin harmanlanarak kullanılmasıyla incelenecektir. Sosyo-kültürel ve ekonomik etkileri ölçümlemede (1) dönüşüm/değişim çerçevesini oluşturma, (2) ölçülecek sonuçlara/değişimlere karar verme ve bunlarla ilgili göstergeleri belirleme (3) kanıt seviyesini ve değerlendirme araçlarını seçme ve (4) etkiyi ölçme ve değerlendirme adımlarının izlenmesi planlanmıştır. Gıda arzı güvenliği çerçevesinde su ürünlerinde yenilikçi ve sürdürülebilir uygulamaların yaratacağı;
1) Sosyo-kültürel etkinin ölçülmesi ve değerlendirilmesinde; söz konusu yenilikçi uygulama ve teknolojilerinin su ürünleri sektörünün paydaşları tarafından kabul görmesi veya benimsenmemesine yönelik nitel ve nicel göstergeler tarama çalışması (anket, ölçek) ve görüşme (bireysel ve odak grup) teknikleriyle analiz edilerek derlenecektir. Aynı zamanda Yeniliklerin Yayılması Kuramı çerçevesinde yetiştiriciler özelinde yürütülecek profil belirleme çalışmaları ile sosyal etkinin ve değişimlerin mekânsal analizleri yapılacaktır.
2) Ekonomik etkinin ölçülmesi ve değerlendirilmesinde; projelerin üreteceği ürün, bilgi ve hizmetlere yönelik net bugünkü değer yönetimi, fayda-maliyet oranı, iç karlılık oranı senaryo analizi gibi yöntemlerin yanı sıra projenin çıktılarının toplumsal refah üzerinde yaratacağı değişimler ve iyileştirmeler algılanan değer ve benzeri ölçümlerle irdelenecektir.
Önemli Özellikler
48 aylık dönemi kapsayan toplumsal etki değerlendirmesi sürecinde projelerin çıktılarından doğrudan etkilenebilecek su ürünleri sektöründe faaliyet gösteren büyük, orta ve küçük ölçekli işletmelerin örneklenmesi yapılacaktır. Bunların yanı sıra su ürünleri alanında çalışan araştırmacılar ve ilgili sektörle organik bağı olan kamu kurum-kuruluş yetkilileri ile söz edilen veri toplama teknikleri kullanılarak yeniliğe/teknolojiye yönelik algı, görüş ve deneyimleri değerlendirilecektir. Proje sürecinde sosyal medyada ve çevrimiçi platformlardan yayımlanacak basın bülteni, tanıtımlar vb. dijital içerikler aracılığıyla projenin faaliyetlerinin ve çıktılarının yaygınlaştırılması planlanmaktadır.
Bilim iletişimi ekseninde yapılması planlanan bu yaygınlaştırma faaliyetlerinin etkililiği de ilgili göstergeler (izlenme oranı, kullanıcı istatistikleri vb.) de izlenerek değerlendirilecektir. Bu faaliyetlerin ana hedefi yenilikçi ve sürdürülebilir su ürünleri uygulamalarıyla toplumun kaliteli ve güvenilir gıdaya erişime yönelik farkındalık düzeyini artırmak ve üretilen yenilikçi bilgi ve teknolojilerin tanıtımını üstlenmektir. Tüm tanıtım faaliyetleri konsorsiyumda yer alan Ar-Ge ve yenilik projeleri sonucunda ortaya çıkan teknolojik ürünlerin veya prototiplerin yurt içi ve yurt dışında tanıtımı ve pazarlanmasına yönelik girişimler olarak da işlev görecektir.
Sonuçlar ve Başarılar (Bu bölüm daha sonra hazırlanacaktır.)
Proje Ekibi
| Unvanı, Adı, Soyadı | Projedeki Görevi | Çalışmakta Olduğu Kurum/Kuruluş | |
| 1 | Prof.Dr. Evrim GENÇ KUMTEPE | Yürütücü | Anadolu Üniversitesi |
| 2 | Prof. Dr. Semra GÜNAY AKTAŞ | Araştırmacı | Anadolu Üniversitesi |
| 3 | Prof. Dr. Gökhan GÜNEYSU | Araştırmacı | Anadolu Üniversitesi |
| 4 | Doç. Dr. Sinan AYDIN | Araştırmacı | Anadolu Üniversitesi |
| 5 | Doç. Dr. Murat AKYILDIZ | Araştırmacı | Anadolu Üniversitesi |
| 6 | Dr. Öğr. Üyesi Tuğberk TOSUNOĞLU | Araştırmacı | Anadolu Üniversitesi |
| 7 | Dr. Öğr. Üyesi Hüseyin Tayyar GÜLDAL | Araştırmacı | Ankara Üniversitesi |
| 8 | Dr. Öğr. Üyesi Merve ÖZGÜR GÖDE | Araştırmacı | Anadolu Üniversitesi |
| 9 | Dr. Öğr. Üyesi Sema EKİNCEK | Araştırmacı | Anadolu Üniversitesi |
| 10 | Şerife ANATÜRK | Bursiyer | Anadolu Üniversitesi |