Kuzeydoğu Akdeniz Dicentrarchus Labrax Popülasyonlarında Cinsiyet Oranları ve Cinsiyeti Belirleyen Genetik Mimari
Temelde Akdeniz havzasına has bir tür olan deniz levreğinde eşey sıcaklık gibi çevresel faktörlerden etkilenen poligenik bir mekanizma tarafından belirlenmektedir. Eşeyin belirlenmesinde, çevresel faktörlerin etkili olması popülasyonların yayılım gösterdiği coğrafik bölgelere ya da lagüner alanlara bağlı farklı genetik adaptasyonlar gösterebileceğini işaret etmektedir. Projemizde, Akdeniz sahilimiz boyunca farklı lagüner alanlardan toplanan anaçlardan faktöriyel çaprazlamalarla elde edilen yavruların eşey oranları belirlenecektir.
Daha sonra, farklılık gösteren çaprazların genom dizilimleri karşılaştırılarak eşey ile ilintili olabilecek tek nükleotid polimorfizmleri (SNPs) tespit edilecek ve genom boyu bağlantı analizleri ile eşey ilintili SNPs belirlenecektir. Ayrıca eşey ilintili olduğu belirlenen SNPs kullanılarak bir platform oluşturulacak ve güvenirliliği test edilecektir.
Projenin Amacı
Proje ile en fazla yetiştiriciliğini yaptığımız tür olan deniz levreğinde üretim verimini artırmak ve üretimin sürdürebilirliğini teşvik etmek amaçlanmaktadır.
Projenin Hedefleri
Çevresel faktörlerin etkisi altında farklı eşey oranlarının ortaya çıkmasına neden olan poligenik eşey belirleme mekanizmasının ülkemiz Akdeniz levrek popülasyonları bazında gösterdiği genetik değişimleri tespit etmek,
Ülkemiz Akdeniz levrek popülasyonlarının eşey oranları yanında, üreme ve büyüme ilintili bazı fenotiplerdeki performansını belirlemek,
Eşey ile ilintili çok sayıda SNPs belirlemek,
Eşey ile yakından ilintili SNPs içeren ve ticarileşme potansiyeli olan bir platform oluşturmak,
Ülkemiz levrek yetiştiricilerinin en fazla anaç topladığı doğal popülasyonlarımızın genetik ve fenotipik verilerini içeren açık erişim bir veri tabanı oluşturmak,
Levrek yetiştiricilerimizin en fazla anaç topladığı doğal popülasyonlarımıza ait genetik varyantları tespit ederek, ülkemiz menşeli üretimin izlenebilirliğine katkı sağlamak,
Faklı alanlardan uzmanlarla işbirliği yaparak su ürünleri yetiştiriciliğinde modern tekniklerle ıslah konusunda uzmanlaşmış insan kaynaklarımızın yetişmesini desteklemektir.
Önemli Özellikler
Projede, üç farklı levrek popülasyonumuzun genom dizilimleri ve SNP varyantları, ayrıca eşey oranı, üreme ve büyüme gibi ticari üretimde verimi etkileyen fenotip verilerini içeren ilk veri tabanının oluşturulması hedeflenmektedir.
Bunun yanında, levrek yetiştiricilerimizin genomik seleksiyon yolu ile ıslah yapabilmelerine katkı sağlayacak ve ülkemiz popülasyonlarının genom dizilimine dayalı, ticarileşme potansiyeline sahip ilk yerli SNP platformunun oluşturulması amaçlanmaktadır.
Proje bu amaç ve hedefler doğrultusunda farklı disiplinlerden araştırmacıları bir araya getirmektedir ve alanda uzman yeni insan kaynaklarının yetiştirilmesine olanak sağlayacaktır.
Yöntem ve Süreçler
İP-1 kapsamında, ülkemiz Akdeniz sahili boyunca 3 farklı lagüner popülasyondan levrek anaçları toplanacak ve kuluçkahane koşullarına adapte edilecektir. Dişi anaçlardan hormon teşviki ile alınan yumurtalar her bir popülasyondan belli sayıda erkek anaçtan elde edilen sperm ile döllenecektir. Faktöriyel çaprazlama yoluyla üretilen F1 bireyler 100 g civarı ağırlığa ulaştığında, eşeyleri belirlenecektir. Geri kalan bireyler markalandıktan sonra ebeveyn tayini ve genom analizi için yüzgeç örnekleri toplanacaktır.
İP-2 kapsamında, eşey oranları yüksek sapmalar gösteren ailelerin genom dizilimleri karşılaştırılarak SNPs belirlenecektir. İP-3 kapsamında, genom boyu ilişkilendirme analizleri ile eşey ilinti SNPs ayrıştırılacaktır. Ayrıca çalışma boyunca elde edilen genetik ve fenotipik verileri depolamak için bir veri tabanı oluşturulacaktır. İP-4 kapsamında, dişi eşey ile en yüksek ilintili gösteren SNPs ile bir platform oluşturulacak, oluşturulan platformun güvenirliliği platforma göre seçilen F1 anaçların yavrularındaki eşey oranları üzerinden test edilecektir.
Önemli Özellikler
Projede, üç farklı levrek popülasyonumuzun genom dizilimleri ve SNP varyantları, ayrıca eşey oranı, üreme ve büyüme gibi ticari üretimde verimi etkileyen fenotip verilerini içeren ilk veri tabanının oluşturulması hedeflenmektedir.
Bunun yanında, levrek yetiştiricilerimizin genomik seleksiyon yolu ile ıslah yapabilmelerine katkı sağlayacak ve ülkemiz popülasyonlarının genom dizilimine dayalı, ticarileşme potansiyeline sahip ilk yerli SNP platformunun oluşturulması amaçlanmaktadır.
Proje bu amaç ve hedefler doğrultusunda farklı disiplinlerden araştırmacıları bir araya getirmektedir ve alanda uzman yeni insan kaynaklarının yetiştirilmesine olanak sağlayacaktır.
Sonuçlar ve Başarılar (Bu bölüm daha sonra hazırlanacaktır.)
Proje Ekibi
| Unvanı, Adı, Soyadı | Projedeki Görevi | Çalışmakta Olduğu Kurum/Kuruluş | |
| 1 | Prof. Dr. Tülin ARSLAN | Yürütücü | Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi |
| 2 | Doç. Dr. Barış Ethem SÜZEK | Araştırmacı | Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi |
| 3 | Dr. Öğr. Üyesi Münevver ORAL KABA | Araştırmacı | Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi |
| 4 | Prof. Dr. Emre KESKİN | Araştırmacı | Ankara Üniversitesi |
| 5 | Doç. Dr. İsmail Kudret SAĞLAM | Araştırmacı | Koç Üniversitesi |
| 6 | Prof. Dr. İbrahim Raşit BİLGİN | Araştırmacı | Boğaziçi Üniversitesi |
| 7 | Yük. Müh. Durali ERASLAN | Araştırmacı | TOB-TAGEM Akdeniz Su Ürünleri Araştırma |
| 8 | Yük. Müh. Onur BEŞTEPE | Araştırmacı | TOB-TAGEM Akdeniz Su Ürünleri Araştırma |
| 9 | Yük. Müh. Adem KURTOĞLU | Araştırmacı | TOB-TAGEM Akdeniz Su Ürünleri Araştırma |
| 10 | Vet. Hekim Mahmut YILMAZ | Araştırmacı | TOB-TAGEM Akdeniz Su Ürünleri Araştırma |
| 11 | Yük. Müh. Dr. Gülden YAZAR | Araştırmacı | TOB-TAGEM Akdeniz Su Ürünleri Araştırma |
| 12 | Yük. Müh. Kadir D. İĞNE | Araştırmacı | TOB-TAGEM Akdeniz Su Ürünleri Araştırma |
| 13 | Yük. Müh. İdris KORALTAN | Bursiyer | Akdeniz Üniversitesi |